Relacje w Słowosieci - skrót telegraficzny
| Parafraza | Części mowy | Rzeczownik | Przymiotnik | Przysłówek | Czasownik | |
|
Hiponimia / hiperonimia (S) |
'X ma węższe znaczenie, niż Y' | N-N, Adj-Adj, Adv-Adv, V-V |
jabłko → owoc
|
jasnobeżowy → beżowy |
bezproblemowo → łatwo |
iść → przemieszczać się |
|
Meronimia / homonimia (S) |
'X jest częścią Y'/ 'Y składa się z X' | N-N | ||||
| - części | szprycha → koło | |||||
| - elementu | członek → organizacja | |||||
| - miejsca | polana → las | |||||
| - porcji | łyk → płyn | |||||
| - materiału | metal → zbroja | |||||
|
-mero-/homonimia taksonomiczna |
strunowce → zwierzęta | |||||
|
Meronimia / holonimia czasownikowa (S)
|
'X towarszyszy Y'/ 'Y jest czynnością lub stanem, któ-rym towarzyszy X' | V-V | chrapać → spać |
|||
|
Typ / egzemplarz (S)
|
''X jest nazwą wła-sną, Y to wyraz po-spolity i Y jest ka-tegorią dla X' | N-N | Wrocław → miasto | |||
|
Bliskoznaczność (S)
|
'X i Y maja to sa-mo znaczenie (te same relacje ko-nstytutywne), ale znacznie różnią się rejestrem sty-listycznym' | N-N, Adj-Adj, Adv-Adv, V-V |
pielęgniarka ↔ piguła | gadać ↔ pieprzyć | ||
|
Mieszkaniec (S) |
'X mieszka w/ na Y' | N-N | wrocławianin ← Wrocław | |||
|
Stanowość (S) |
'X-ować to być Y' | V-V, N, Adj, Adv | bieleć → biały | |||
|
Procesywność (S) |
'X-ować to sta(wa)ć się Y' | V-N, Adj, Adv | pocić się → spocony | |||
|
Kauzacja (S) |
'X-ować to (s)po-wodować Y' | V-V, N, Adj, Adv | poić → pić | |||
|
Inchoatywność (S)
|
'X-ować to zaczy-nać/zacząć Y-ować" | V-V, N | zasnąć → spać | |||
|
Presupozycja (S) |
'Y musi poprzedzać X' | V-V, N, Adj, Adv | żyć → umrzeć |
|||
|
Uprzedniość (S) |
'Y może poprze-dzać X' | V-V, N, Adj, Adv | leżeć | stać → siąść |
|||
|
Dystrybutywność (S)
|
'X-ować to o wie-lu osobach/ rze-czach Y-ować' | V-V | pozabijać → zabić | |||
|
Iteratywność (S) |
'X-ować to wiele razy Y-ować' | V-V | jadać → jeść | |||
|
Subiekt (S) |
'Y jest subiektem czynności X' | V-N | zdezerterować → żołnierz | |||
|
Obiekt (S) |
'Y jest obiektem czynności X' | V-N | wzuwać → but | |||
|
Sposób (S)
|
'X-ować to robić w sposób Y (adv)' | V-Adv | podsmażyć → lekko | |||
|
Okoliczność (S) |
'X-ować to robić [prep] Y (noun)' | V-N | przybijać → brzeg | |||
|
Wartość cechy (S)
|
'Jeśli ktoś|coś jest X-owe (adj) lub ro-bi/dzieje się X-owo /jest X-owo jakieś (adv), to ma okreś-lone N (jest czymś o określonym N)' | Adj-N, Adv-N | beżowy → kolor | gorąco → temperatura | ||
|
Gradacyjność (S)
|
'X wyraża mniej-sze natężenie cechy, niż Y' | Adj-Adj, Adv-Adv | zimnawy → zimny | całkiem → bardzo |
|
|
|
Określnik (S) |
'Y zazwyczaj jest X-owy' | Adj-N | kary → koń | |||
|
Fuzzynimia synsetów (S) |
'X jest związany z Y' | wszystkie | dres 'osoba' ↔ dres 'ubranie' | benedyktyński ↔ cierpliwość | protekcjonalnie ↔ traktować | wykończyć ↔ znużyć |
| Aspektowość (J) | 'X i Y to dwa cza-sowniki, które sta-nowią parę aspe-ktową' | V-V | ||||
| - czysta | 'X i Y mają to sa-mo znaczenie, róż-nią się tylko as-pektem' | napisać ↔ pisać |
||||
| - wtórna | 'X i Y różnią się nie tylko aspektem' | pisać ↔ popisać | ||||
| Antonimia (J) | 'X i Y mają prze-ciwne znaczenia' | N-N, Adj-Adj, Adv-Adv, V-V |
||||
| - komplementarna | 'Jeśli nie X, to Y' | animus ↔ anima | martwy ↔ żywy | jednoznacznie ↔ wieloznacznie | oddać ↔ zaczynać | |
| - właściwa | 'Jeśli nie X, to niekoniecznie Y' | monarchista ↔ antymonarchista | mały ↔ duży | mało ↔ dużo | zwiększać ↔ zmniejszać | |
| Konwersja (J) | 'X i Y w układzie odniesienia są tym samym, ale postrzeganym z różnych punktów widzenia' | N-N, Adj-Adj, Adv-Adv, V-V |
mąż ↔ żona | mniejszy ↔ większy | lepiej ↔ gorzej | sprzedać ↔ kupić |
| Rola | 'X jest derywatem Y i jednocześnie pełni jedną z ról semantycznych' | N-V | ||||
| - agens | subiekt | pływak ← pływać | |||||
| - pacjens | obiekt | zguba ← zgubić | |||||
| - narzędzie | odkurzacz ← odkurzać | |||||
| - wytwór | rezultat | wydzielina ← wydzielić | |||||
| - miejce | rozlewisko ← rozlewać się | |||||
| - czas | świt ← świtać | |||||
| Rola przy niewyrażonym predykacie (J) | N-N | |||||
| - agens | subiekt | gołębiarz ← gołąb | |||||
| - wytwór | rezultat | kapuśniak ← kapusta | |||||
| - miejce | kwiaciarnia ← kwiat | |||||
| Rola Adj-V (J) | 'X jest derywatem Y i jednocześnie pełni jedną z ról semantycznych' | Adj-V | ||||
| - subiekt | ożywczy → ożywiać | |||||
| - obiekt | uprawny → uprawiać | |||||
| - instrument | ogrzewcze → ogrzewać | |||||
| - miejsce | grząski → grzęznąć | |||||
| - czas | mżysty → mżyć | |||||
| - rezultat | dziedziczny → dziedziczyć | |||||
| - kauzacja | wykrztuśny → wykrztusić | |||||
| Rola: materiał | 'X jest zrobiony z Y' | Adj-N | drewniany → drewno | |||
| Zawieranie roli (J) | 'X jest derywatem Y i jednocześnie pełni jedną z ról semantycznych' | V-N | ||||
| - agens | subiekt | ocieniać ← cień | |||||
| - narzędzie | solić ← sól | |||||
| - wytwór | rezultat | portretować ← portret | |||||
| - miejsce | garażować ← garaż | |||||
| - pacjens | obiekt | bębnić ← bęben | |||||
| - czas | nocować ← noc |
|||||
| - podtyp nieokreślony | akumulować ← akumulacja | |||||
| Podobieństwo (J) | 'X przypomina Y' | Adj-N | żmijowaty → żmija | |||
| Charakteryzowanie (J) | 'X jest pełne Y/ ma charakterystyczne Y/ ma Y' | Adj-N | gwiaździsty→ gwiazda | |||
| Predyspozycyjność (J) | 'X to derywat Y i:' | Adj-V | ||||
| - potencjalność | 'X to taki, który może X-ować' | stosowalny → stosować | ||||
| - habitualność | 'X to taki, który sta-le|często|łatwo X-uje' | płochliwy → płoszyć się | ||||
| - kwantyfikacja | 'X to taki, który dużo X-uje' | wytrzymały → wytrzymać | ||||
| - ocena | 'X to taki, który dob-rze X-uje' | pracowity → pracować | ||||
| Nosiciel stanu|cechy / stan|cecha (J) | 'X jest kimś/czymś, do kogo/czego od-nosi się cecha Y' | N-Adj | ślepiec ← ślepy | |||
| Nacechowanie (J) | N-N | |||||
| - deminutywność | 'X jest zdrobniałym określeniem Y' | kotek ← kot | ||||
| - ekspresywność| augumentatywność | 'X jest ekspresyw-nym/augumenta-tywnym określe-niem Y' | kocur ← kot | ||||
| - istota młoda | 'X jest istotą młodą, Y istotą dorosłą' | kocię ← kot | ||||
| Nacechowanie-intensywność |
'X jest nacechowa-nym derywatem przymiotnika Y' | Adj-Adj | malusieńki ← maluśki | |||
| Żeńskość (J) | 'X to Y-kobieta lub Y-samica' | N-N | kocica ← kot | |||
| Stopniowanie (J) | 'X jest stopniem wyższym lub naj-wyższym Y' | Adj-Adj, Adv-Adv | ||||
| - stopień wyższy | mniejszy ← mały | lepiej ← dobrze | ||||
| - stopień najwyższy | ładniejszy ← ładny | najtaniej ← tanio | ||||
| Derywacyjność (J) | 'X jest derywatem Y' | N-N, Adj-Adj, Adv-Adv, V-V |
hrabiostwo ← hrabia | megamocny ← mocny | fajno ← fajnie | zwiększyć ← większy |
| Synonimia międzyparadygamtyczna (J) | 'X i Y mają takie sa-mo znaczenie, ale należą do różnych części mowy' | N-V, Adj-V, Adv-Adj |
bieganie ← biegać | polski ← Polska | czysto ← czysty | |
| Fuzzynimia jednostek (J) | 'X i Y są ze sobą związane na pozio-mie jednostek' | wszystkie | anyż [roślina] ↔ anyż [przyprawa] |
dziesiętny ↔ system dziesiętny |
symetrycznie ↔ symetria | tupać ↔ tuptać |
Pogrubienie - relacje konstytutywne
S - relacje synsetów
J - relacje jednostek